W tym miejscu będą mieć Państwo okazję do przyjrzenia się różnym aspektom pracy doradcy zawodowego z uczniem niepełnosprawnym: zarówno w zakresie zadań doradcy, sfer psychofizycznych ucznia podlegających ocenie przydatności do zawodu, jak też dysfunkcji zdrowotnych ograniczających wybór zawodu.
Zachęcamy również do zapoznania się z informacjami na temat szkół ponadpodstawowych w naszym mieście, które kierują swoją ofertę do uczniów niepełnosprawnych.
(wg. C. Łuszczyński, 1982):
(na podst. G. Sołtysińska „ABC doradcy zawodowego. Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Materiały dla szkolnego doradcy zawodowego”, KOWEZiU, Warszawa 2010)
Elżbieta Swat-Padrok
SFERY PSYCHOFIZYCZNE PODLEGAJĄCE OCENIE PRZYDATNOŚCI OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ
DO WYKONYWANIA ZAWODU
(zdolność do pracy w pozycji stojącej, przemieszczania się, szybkość)
(zręczność, manipulacja, precyzyjność)
(wzrok, słuch, węch, smak, równowaga)
(widzenie stereoskopowe, rozróżnianie barw, percepcja kształtów, koordynacja wzrokowo-ruchowa)
(krążenia, oddechowego, kostno-stawowego, trawiennego)
(poziom rozwoju intelektualnego, współwystępowanie zaburzeń/chorób psychicznych)
(budowa ciała, wydolność fizyczna, ekspresja werbalna)
(np. problemy z wyglądem – widoczne kalectwo, zniekształcenia, ponadto nosicielstwo chorób zakaźnych).
(wg. W.Kreft i in., "Podręcznik oceny zawodu z punktu widzenia różnego rodzaju niepełnosprawności”,
KUP, Warszawa 2000)
Elżbieta Swat-Padrok
KRYTERIA
OCENY ZAWODU I ZWIĄZANYCH Z NIM STANOWISK PRACY W DORADZTWIE ZAWODOWYM
DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
1. CZY W ZAWODZIE WAŻNE SĄ CECHY FIZYCZNE?
– mocna budowa ciała
– wysoka wydolność fizyczna
– sprawność układów: krążenia, oddechowego, ruchowego, mięśniowego
– sprawność narządu wzroku, słuchu, węchu, dotyku, smaku
– sprawność narządu równowagi
2. CZY W ZAWODZIE WYMAGANE SĄ WAŻNE SPRAWNOŚCI SENSORYCZNE?
– rozróżnianie barw, widzenie stereoskopowe (przestrzenne)
– koordynacja wzrokowo-ruchowa
– spostrzegawczość
– zręczność rąk
3. JAKIE KATEGORIE CZYNNOŚCI DOMINUJĄ W WYKONYWANIU ZAWODU?
– czy są to czynności: werbalne, motoryczne, sensoryczne, intelektualne?
4. JAKA JEST OCENA ZAWODU W KONTEKŚCIE OGÓLNEGO OBCIĄŻENIA FIZYCZNEGO?
Opracowanie:
(wg.
W.Kreft i in., "Podręcznik oceny zawodu z punktu widzenia różnego rodzaju niepełnosprawności”, KUP, Warszawa 2000)
Elżbieta Swat-Padrok
W ocenie przydatności zawodowej ucznia z niepełnosprawnością kluczowe znaczenie ma DIAGNOZA (ocena aktualnego stanu zdrowia) oraz PROGNOZA (przewidywanie ewentualnych pozytywnych lub negatywnych zmian w funkcjonowaniu organizmu).
Najczęściej występujące schorzenia:
UKŁAD RUCHOWY – najbardziej wskazane zawody to takie, które nie wymagają chodzenia czy stania, dużego wysiłku fizycznego, ponadto zawody wykonywane w temperaturze pokojowej, wewnątrz pomieszczenia, bez pyłu i wilgoci.
UKŁAD WZROKOWY – w przypadku niektórych zawodów samo noszenie szkieł może stanowić przeciwwskazanie do ich wykonywania (np. praca na rusztowaniach, w dużym zapyleniu, w wysokiej temperaturze).
UKŁAD ODDECHOWY – przeciwwskazane są zawody wymagające pracy w niekorzystnym środowisku, np. zapyleniu, wymagającym kontaktu z odczynnikami, związkami chemicznymi, tworzywami sztucznymi.
w/w schorzenia uniemożliwiają wykonywanie pracy fizycznej, zwłaszcza wymagającej dźwigania, pracy tylko w pozycji stojącej, pracy w terenie, w zmiennych warunkach atmosferycznych, w stale niskich temperaturach, a także w kontakcie z substancjami toksycznymi czy drażniącymi.
uczeń nie może wykonywać zawodów wymagających pracy fizycznej, podnoszenia, dźwigania, pracy w zmiennych warunkach atmosferycznych, na wysokości, pod ziemią, w kontakcie z substancjami drażniącymi czy toksycznymi, a także pracy wymagającej dużej precyzji i koncentracji na szczegółach.
(na podst. G. Sołtysińska „ABC doradcy zawodowego. Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Materiały dla szkolnego doradcy zawodowego”, KOWEZiU, Warszawa 2010)
Elżbieta Swat-Padrok
Bartkowski J., Między stygmatyzacją a odrzuceniem.
System szkolny a przygotowanie zawodowe młodych osób niepełnosprawnych,
w: E. Giermanowska (red.), Młodzi niepełnosprawni – aktywizacja zawodowa i
nietypowe formy zatrudnienia, Wyd. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.
Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji, seria:
One są wśród nas (12 publikacji dot. różnych zaburzeń i chorób występujących
wśród uczniów).
http://bc.ore.edu.pl/dlibra/collectiondescription?dirids=20
Boczar E., Metody poznawania i rozumienia osoby niepełnosprawnej w poradnictwie zawodowym, Wyd. Biuro Koordynacji i Kształcenia Kadr Fundacja Funduszu Współpracy, Warszawa 2003.
Buchnat M., Tylewska-Nowak B., Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w systemie edukacji, Wyd. Difin, Warszawa 2013.
Bullock C., 100 pomysłów dla nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Wspomaganie uczniów z autyzmem, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2019.
Buryn U., Hulbój T., Kowalska M., Podziem¬ska T., Rychlicka B., Uczeń z wadą słuchu chce zrozumieć świat. Poradnik dla nauczycieli szkól ogólnodostępnych, Wyd. MENiS, Warszawa 2005.
Cohen J., Praktyczny poradnik savoir – vivre wobec osób niepełnosprawnych, Wyd. MPiPS, Warszawa 2009.
Cook O'Toole J., (Sekretna) księga asperdzieciaka. Poradnik dla dzieci i młodzieży z zespołem Aspergera, Wyd. UJ, Kraków 2018.
Cytowska B., Winczura B., Stawarski A (red.), Dzieci chore, niepełnosprawne i z utrudnieniami w rozwoju, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013.
Cytowska B., Drzazga A.,
Jagoszewska I., Plichta P., Szczupał B., Specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z
niepełnosprawnościami, Oficyna Wydawnicza Impuls,
Kraków 2017.
Gajdzica Z., Rottermund J (red.), Uczeń
niepełnosprawny i jego nauczyciel na przestrzeni szkoły, Oficyna Wydawnicza
Impuls,
Kraków 2008.
Gajdzica Z., Wpływ treści kształcenia na wybór zawodu przez uczniów lekko upośledzonych umysłowo, w: Kwiecińska R., Szymański M. J (red.), Młodzież a dorośli. Napięcia między socjalizacją a wychowaniem. Wyd. Instytut Nauk o Wychowaniu Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001.
Giermanowska E (red), Młodzi niepełnosprawni o sobie. Rodzina, edukacja, praca, Wyd. Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.
Gorajewska D (red.), Fakty i mity o osobach z
niepełnosprawnością, Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2006.
https://www.integracja.org/portfolio/10369/
Gorajewska, D., Razem
w szkole podstawowej, Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2010.
https://www.integracja.org/portfolio/razem-w-szkole-podstawowej/
Gorajewska D (red.), Poznajemy ludzi z niepełnosprawnością, Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2009.
Gorajewska D (red.), Rodzina. Normalność w niepełnosprawności. Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2008.
Gorajewska D (red.), Wsparcie dziecka z
niepełnosprawnością w rodzinie i szkole, Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół
Integracji, Warszawa 2008.
Grandin T., Ja widzę to tak. Osobiste spojrzenie na autyzm i zespół Aspergera, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2013.
Grandin T., Duffy K., Rozwijanie talentów. Ścieżki
kariery dla osób z zespołem Aspergera i autyzmem wysokofunkcjonującym, Polskie
Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa 2013.
http://pfzw.pl/wp-content/uploads/2015/11/05talenty.pdf
Hulek, A (red.), Uczeń niepełnosprawny w szkole masowej, Wyd. Nauk. WSP, Kraków 1992.
Hučík J., Czynniki warunkujące przygotowanie do zawodu osób niepełnosprawnych umysłowo. w: Gajdzica Z (red.), Między wsparciem doraźnym a wspieraniem racjonalnym, czyli o uwarunkowaniach socjalizacji społecznej osób niepełnosprawnych, Wyd. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008.
Jakubowski S (red)., Uczeń niewidomy i słabowidzący w ogólnodostępnej szkole średniej, Wyd. MENiS, Warszawa 2005.
Jegier A., Kosowska M., Relacje dziecka z wadą słuchu w szkole, Wyd. Difin, Warszawa 2011.
Jędrzejczak-Sprycha
A., (red.), Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością, Wyd. Stowarzyszenie
Przyjaciół Integracji, Warszawa 2016.
https://www.integracja.org/portfolio/savoir-vivre-wobec-osob-z-niepelnosprawnoscia/
Jurgielewicz-Wojtaszek M., Pawlak M., Wpływ zainteresowań na kształtowanie się drogi zawodowej młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim, w:. Janiszewska Z., Niścioruk K (red)., Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną, t. 2, Wybrane problemy społecznego funkcjonowania oraz rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną, Wyd. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2004.
Kossewska J., Uwarunkowania postaw; nauczyciele i inne grupy zawodowe wobec integracji szkolnej dzieci niepełnosprawnych. Wyd. Naukowe AP, Kraków 2000.
Kott T (red)., Uczeń z przewlekła chorobą i uczeń z
zabu¬rzeniami psychicznymi w szkole ogólno¬dostępnej. Poradnik dla nauczycieli
szkól ogólnodostępnych,
Wyd. MENiS
Warszawa 2005.
Kreft W., Rola informacji zawodowej w planowaniu kariery osób niepełnosprawnych, w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Materiały konferencyjne, Wyd. Biuro Kształcenia Kadr/Fundacja Fundusz Pracy, Warszawa 2003.
Kreft W., i in., Podręcznik oceny zawodu z punktu
widzenia różnego rodzaju niepełnosprawności, Wyd. Krajowy Urząd Pracy, Warszawa
2000.
https://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/publikacje/publikacja/zeszyty-dz
Loska. M., Myśliwska, G (red)., Uczeń z niepełnosprawnością ruchową w szkole ogólnodostępnej. Poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych, Wyd. MENiS, Warszawa 2005.
Lundine V., Smith C., Szkolenie zawodowe i planowanie osobistego rozwoju dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: praktyczne materiały dla szkół, Wyd. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2008.
Milewska, A (red)., Podręcznik oceny zawodu, Wyd.
Krajowy Urząd Pracy, Warszawa 1999.
https://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/publikacje/publikacja/zeszyty-dz
Minczakiewicz, E (red)., Dziecko niepełnosprawne w rodzinie i szkole, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2002.
Noworol Cz., Narzędzia oceny zawodowej osób
niepełnosprawnych, w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych.
Materiały konferencyjne,
Wyd. Biuro Kształcenia Kadr, Fundacja Fundusz Pracy,
Warszawa 2003.
Olechnowicz H., Wiktorowicz R., Dziecko z autyzmem.
Wyzwalanie potencjału rozwojowego. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Oszwa U.,
Dziecko z zaburzeniami rozwoju i zachowania w klasie szkolnej, Oficyna
Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.
Palak Z., Uczniowie niewidomi i słabowidzący w szkołach masowych, Wyd. UMCS, Lublin 2000.
Pilecka W., Rutkowski (red.), Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w drodze ku dorosłości: psychologiczne podstawy edukacji, rewalidacji i terapii trudności w uczeniu się, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009.
Sadowska S., Jakość życia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006.
Sołtysińska, G., ABC doradcy zawodowego. Poradnictwo
zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Materiały dla szkolnego doradcy
zawodowego,
Wyd. KOWEZiU, Warszawa 2010.
https://doradztwo.ore.edu.pl/abc-doradcy-zawodowego-poradnictwo-zawodowe-dla-osob-niepelnosprawnych-materialy-dla-szkolnego-doradcy-zawodowego/
Szczepankowska B, Ostrowska A., Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym, Wyd. Krajowy Urząd Pracy, Warszawa 1998.
Temple G., Duffy K., Rozwijanie talentów: ścieżki kariery
dla osób z zespołem Aspergera i autyzmem wysokofunkcjonującym,
Wyd. Polskie Forum Osób
Niepełnosprawnych, Warszawa 2013.
Wolan-Nowakowska M., Młodzież w sytuacji planowania kariery zawodowej. Badania porównawcze uczniów z dysfunkcją narządu ruchu i pełnosprawnych, Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa, 2013.